با فعالیات در حوزه تجارت کالا، یکی از اصطلاحاتی که خیلی شنیده می‌شود بارنامه یا bill of lading است. بارنامه به عنوان یک سند معتبر و قانونی که اطلاعاتی از قبیل نوع بار، مقدار، بیمه، مبدا و مقصد بار در آن نوشته شده است، توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود. اگر می‌خواهید به صورت دقیق‌تر با انواع بارنامه آشنا شوید، در ادامه با بهین تجارت همراه باشید تا برسی کنیم که بارنامه چیست و چرا در حوزه تجارت کالا اهمیت بالایی دارد.
بارنامه چیست و چرا اهمیت دارد؟
تصور کنید قرار است برای انتقال کالا با یک شرکت حمل و نقل همکاری داشته باشید؛ در این صورت اگر بار خود را به این شرکت تحویل دهید تا به دست خریدار برساند، چگونه می‌توانید ثابت کنید این بار شما است تا از سرقت دارایی جلوگیری کنید؟ همچنین، شرکت حمل و نقل کالا نیز در صورت تحویل کالا، چگونه تحویل گیرنده کالا را پیدا کند؟ تکلیف بیمه چه می‌شود؟
همه این موارد تاکیدی بر اهمیت بسیار بالای بارنامه هستند. بارنامه سندی است که توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و تمام مشخصات لازم کالا در آن ثبت می‌شود تا هم بار به صورت ایمن و مشخص تحویل داده شود و هم قانون ارسال و تحویل کالا به درستی رعایت شده باشد تا محصول مورد نظر در سلامت کامل به دست خریدار برسد.
بهتر است بدانید که در صورتی که بارنامه وجود نداشته باشد، صاحب بار ممکن است نتواند ادعای مالکیت بار خود را داشته باشد. به همین دلیل است که بارنامه و اطلاعاتی که در آن درج می‌شود بسیار مهم است و به حامل اجازه می‌دهد تا به بهترین نحو از شرایط کالا خبر داشته باشد و بتواند آن را به دست طرف دیگر معامله برساند. همچنین در بارنامه نوع انتقال کالا ذکر می‌شود.
جزئیات بارنامه؟
از آن‌جایی که هر نوع بار شرایط خاص خود را داشته و ممکن است در دسته بندی‌های جداگانه قرار بگیرند، به همین دلیل در سندی که به آن بارنامه می‌گوید، مشخصات فرستنده، گیرند، نوع کالا، وزن، بیمه، نوع انتقال (زمینی، هوایی یا دریایی) درج می‌شود. علاوه بر این موارد، در بارنامه طبقی بندی کالا نیز ثبت می‌شود.
در صورتی که یک کالای خطرناک قرار است انتقال داده شود، تمام مشخصات لازم کالا به صورت توضیحات کامل باید درون بارنامه ذکر شود تا شرکت حامل بتواند در بهترین شرایط لازم، نسبت به انتقال کالا اقدام کند. همچنین در صورتی که دستورالعمل خاصی در رابطه با کالای ارسال شده وجود داشته باشد، باید درون بارنامه معین شود.
انواع بارنامه چیست
بارنامه انواع مختلفی دارد که هرکدام شرایط خاص خود را داشته و دارای اهمیت است. ۳ نوع بارنامه وجود دارد، بارنامه هوایی، زمینی و دریایی که در ادامه هرکدام از آن‌ها را به صورت کاملتر توضیح خواهید دارد.
بارنامه زمینی
در صورتی که کالا به صورت زمینی قرار است حمل شود، سندی که تمام مشخصات لازم کالا در آن ثبت شده باشد، بارنامه زمینی یا Land waybill نام دارد. در این نوع بارنامه، تمام موارد لازم در مورد بار و همچنین نحوه حمل و نقل ذکر می‌شود. همچنین این اطلاعات توسط مالک بار، شرکت حمل و نقل یا راننده تکمیل می‌شود و هر آنچه در مورد این بار وجود دارد در آن ثبت شده است.
بارنامه هوایی
یکی دیگر از انواع بارنامه مربوط به حمل و نقل کالا که توسط شرکت‌های بین‌المللی ثبت می‌شود از نوع هوایی است که تمام اطلاعات لازم در مورد کالایی که قرار است به صورت هوایی انقال داده شود در آن ثبت شده می‌شود. بهتر است بدانید که بارنامه هوایی از ۱۲ نسخه تشکیل شده که فقط ۳ نسخه از آن‌ها دارای ارزش تجاری است و دیگر نسخه‌ها مربوط به شرکت حمل و نقل می‌باشد. با این حال بهتر است بدانید که این ۳ نسخه اصلی بارنامه هوایی شامل چیست.
- نسخه اول (for carrier) می‌باشد که مخصوص شرکت حمل و نقل یا صادر کننده کالا است
- نسخه دوم (for consignee) برای تحویل گیرنده کالا تنظیم می‌شود
- نسخه سوم (for shipper) برای فرستنده کالا است
بارنامه دریایی
همینطور از دیگر بارنامه‌های اصلی در تجارت کالا، بارنامه دریایی است. همانند دیگر انواع بارنامه، بهتر است بدانید که اطلاعات لازم پس از بارگیری محموله در کشتی، در سندی به عنوان Bill of lading توسط شرکت کشتی رانی به صاحب کالا تحویل داده می‌شود. در این بارنامه، تمام شرایط حمل، نوع کالا، نام بندر بارگیری و تخلیه، نام کشتی، وزن، تاریخ حمل و کرایه بار و موراد مهم دیگر در آن ثبت می‌شود.
چگونه نام صاحب کالا را در بارنامه تغییر دهیم؟
مالک کالا با استفاده از بارنامه است که می‌تواند ادعای مالکیت کالای خود را داشته باشد. به همین دلیل، در هنگام ارسال محموله‌ها اسم صاحب بار در بارنامه ثبت می‌شود و بسیار حائز اهمیت است.
اما در صورتی که بخواهیم نام صاحب کالا را در بارنامه تغییر دهیم، باید به سوپلایر یا نماینده کشتیرانی در مبدا، درخواست تغییر نام صاحب کالا را بدهیم که بعد از پرداخت هزینه، این کار انجام خواهد شد.
همینطور، در زمان‌هایی که ترخیص کار وکالت انجام کارهای گمرکی و ارسال کالا را بر عهده دارد، پس از رسیدن بار به گمرک، بدون هیچ هزینه‌ای صاحب کالا می‌تواند از ترخیص کار بخواهد تا بار را به نامش ثبت کند.
قوانین و مقررات بارنامه
همانطور که در بخش‌های بالایی توضیح دادیم، بارنامه یکی از مهم‌ترین اسنادی است که برای ارسال کالا باید به درستی انتخاب شود و تمام اطلاعات لازم به خوبی و دقت تمام در آن درج شود تا بار به دست خریدار برسد.
اما اگر ندانید که قوانین بارنامه چیست و چگونه آن را به درستی تنظیم کرد، ممکن است عواقبی مانند دیر رسیدن محموله یا ضررها هنگفت مالی به همراه داشته باشد. در ادامه این قوانین به صورت کامل ذکر خواهند شد. همچنین ذکر این نکته مهم است که این اطلاعات وابسطه به قرارداد اینکوترمز است که مورد توافق طرفین بوده است.
- فروشنده یا فرستنده موظف است آدرس دقیق محل بارگیری کالا را اعلام کند
- همچنین باید آدرس دقیق محل تخلیه بار را نیز اعلام کند
- مشخصات کالا باید کامل باشد و تمام موارد لازم را ذکر کند
- بار را به موقع بارگیری کند
- مقررات مربوط به تخلیه به موقع کالا به منظور جلوگیری از ضرر و زیان حق توقف یا دموراژ را رعایت کند
- پرداخت کرایه به حمل کننده کالا
- شرکت حمل و نقل، فروشنده و راننده باید قوانین مربوط به بارنامه را رعایت کنند
- شرکت حامل کالا وظیفه دارد تا ضوابط بارنامه را مشخص کند، بارنامه را صادر کند، پروانه عبور را صادر کرده و این سند را تحت پوشش بیمه صادر کند
- راننده وظیفه دارد هنگام بارگیری و یا تخلیه کالا به موقع در محل حاضر شود
- کالا را در زمان مقرر شده به مقصد برساند
- کالا را تا زمان تحویل محفوظ نگه دارد
سخن آخر
همانطور که در این مطلب گفته شد، بارنامه یکی از مهم‌ترین اسناد در دنیای تجارت است و با استفاده از این سند است که صاحب کالا می‌تواند بار خود را ارسال کرده و شرکت حمل و نقل آن را انتقال دهد و در مقصد خریدار آن را تحویل بگیرد. بارنامه از آن‌جایی که اهمیت بسیار بالایی دارد، در نتیجه نحوه تنظیم هرچه بهتر آن می‌تواند به ارسال هرچه دقیق‌تر محموله ختم شود و همینطور مهم است که بدانید بارنامه تنها سندی است که صاحب کالا می‌تواند به واسطه آن ادعای مالکیت کالا را داشته باشد. به همین دلیل از موارد مهمی که در این مطلب نیز به آن اشاره شده است نحوه تغییر نام صاحب کالا می‌باشد. بارنامه انواع مختلفی دارد و به سه دسته بارنامه زمینی، هوایی و دریایی تقسیم می‌شود و هرکدام از این نوع بارنامه‌ها شرایط خاص خود را دارند.
